Türkiye'de Dindarlık kitabı üzerine tartışmalar:
Toplumun değişik kesimlerinde dindarlık ve laiklik tartışmalarının nasıl algılandığını nitel ve nicel verilerle ortaya koyan aşağıda künyesini verdiğim kitap yayınlandıktan sonra üzerine neler yazılıp çizildi. Ne tür tartışmalar oldu?
Akşit, B., Şentürk, R., Küçükural, Ö. ve Cengiz, K. (2012) Türkiye’de Dindarlık: Sosyal Gerilimler Ekseninde İnanç ve Yaşam Biçimleri, İstanbul: İletişim Yayınları.
Bu kitap “Türkiye’de Toplumsal Yapı ve Din” başlıklı bir TÜBİTAK projesinin araştırma raporundan oluşturulmuştur. Eylül 2008- Eylül 2011 arasında 3 yıl süren bu araştırmada katılımcı gözlem, derinlemesine görüşme, anket, gibi çeşitli nitel ve nicel araştırma yöntemleri bir arada kullanılmıştır. Önce 3 ilde (Denizli, Erzurum ve Kayseri) 2 ay süren katılımcı gözlemler yapılmıştır; daha sonra 8 ilden toplam 198 kişi ile derinlemesine görüşmeler yapılmış ve bu verilerden çıkan bulguları genellemek üzere 26 ilden Türkiye’yi temsil etmek üzere 1538 adet anket uygulanmıştır.
Toplumun değişik kesimlerinde dindarlık ve laiklik tartışmalarının nasıl algılandığını nitel ve nicel verilerle ortaya koyan aşağıda künyesini verdiğim kitap yayınlandıktan sonra üzerine neler yazılıp çizildi. Ne tür tartışmalar oldu?
Akşit, B., Şentürk, R., Küçükural, Ö. ve Cengiz, K. (2012) Türkiye’de Dindarlık: Sosyal Gerilimler Ekseninde İnanç ve Yaşam Biçimleri, İstanbul: İletişim Yayınları.
Bu kitap “Türkiye’de Toplumsal Yapı ve Din” başlıklı bir TÜBİTAK projesinin araştırma raporundan oluşturulmuştur. Eylül 2008- Eylül 2011 arasında 3 yıl süren bu araştırmada katılımcı gözlem, derinlemesine görüşme, anket, gibi çeşitli nitel ve nicel araştırma yöntemleri bir arada kullanılmıştır. Önce 3 ilde (Denizli, Erzurum ve Kayseri) 2 ay süren katılımcı gözlemler yapılmıştır; daha sonra 8 ilden toplam 198 kişi ile derinlemesine görüşmeler yapılmış ve bu verilerden çıkan bulguları genellemek üzere 26 ilden Türkiye’yi temsil etmek üzere 1538 adet anket uygulanmıştır.
Kitap yayınlandıktan hemen sonra 20 Eylül 2012'de Haber Türk televizyonundan Didem Arslan Yılmaz "Türkiye'de Dindarlık"ı tartışmak üzere bir program yaptı ve programa Nur Vergin, Ersin Kalaycıoğlu, Süleyman Seyfi Öğün, Muhammed Çakmak ve beni davet etti. http://www.haberturk.com/tv/program/108795-turkiyenin-nabzi
Ben araştırmanın nicel verilerinin analizinden ortaya çıkan çarpıcı bulguları kısaca sundum. Ersin Kalaycıoğlu'nun da benzer araştırmaları olduğu için tartışmayı açmak üzere kitabın 487. sayfasında yer alan şu tabloyu sundum:
Tablo 6: Öncelikli
Kimlik Tercihi: “Sorulursa kendinizi öncelikle hangisi olarak tanımlarsınız?” Sorusuna Verilen
Yanıtların Dağılımı (N: 1538, Türkiye,
2011)
2011
|
2006
|
1999
|
|
Türk
|
30.4
|
19.4
|
20.8
|
Müslüman
|
47.1
|
44.6
|
35.7
|
T.C. Vatandaşı
|
15.5
|
29.9
|
34.1
|
Kürt
|
3.3
|
2.7
|
1.2
|
Alevi
|
1.5
|
1.1
|
0.9
|
Diğer
|
1.3
|
1.3
|
6.5
|
Hiçbiri
|
0.2
|
-
|
-
|
CY/FY
|
0.8
|
1.0
|
0.8
|
(2011 verileri bizim araştırmadan,1999 ve 2006 verileri ise şu kaynaktan alınmıştır: Çarkoğlu, A. ve
Toprak B. (2006), Değişen Türkiye’de Din, Toplum
ve Siyaset, TESEV Yayınları,
İstanbul.)
Tablo'dan görülebileceği gibi 1999'dan 2011'e “Türk” kimliğini öncelikli kimlik olarak tercih
edenlerin yüzdesi önemli ölçüde yükselmiş, buna mukabil etnik kimlikler üstü bir kimlik olarak algılanan“Türkiye Cumhuriyeti
Vatandaşı” kimliğini tercih edenlerin yüzdesi ciddi biçimde azalmış, yani 1999'daki %34'den 2011'de %15.5'e düşmüştür. “Müslüman” kimliği ile ilgili bulgu değerlendirilecek olursa 1999'dan 2011'e %11'lik bir artış söz konusudur, ancak bu artışın sadece %2,5'luk kısmı 2006-2011
arasında olup esas %10'luk artış 1999-2006 arasında oluşmuştur. "Türk" kimliğini öncelikli kimlik olarak belirtenlerdeki esas artış ise 2006-2011 arasında oluşmuştur. “Kürt” ve “Alevi” kimliklerinde ise 1999'dan 2011'e küçük yüzdelerle ve düzenli artış olmuştur; ancak bu yüzdeler örneklemdeki yüzdelerinin oldukça altında olmuştur. Konuşulan anadil sorulduğunda örneklemdeki kişilerin %11'i anadil olarak "Kürtçe"yi belirtmiştir. Mezhep sorulduğunda ise örneklemdeki kişilerin %6'sı mezhep olarak "Alevilik"i belirtmiştir.
Bu verilerden yola çıkarak Türkiye'deki kimlikler tartışılmıştır ancak benim bu tartışmaları hatırlayıp burada yazmam çok zordur.
Tartışmada sunduğum ikinci tablo, kitabın 431. sayfasında yer alan Tablo 11 olup Türkiye'deki 2011 yılının Temmuz ve Ağustos aylarındaki dindarlık düzeylerinin cinsiyet, yerleşim yerleri, yaş grupları, gelir grupları ve partilere göre dağılımlarıdır.
Tablo 11: Dindarlık Düzeyinin Bazı Özelliklere gör Yüzde Dağılımı (N: 1538, Türkiye, 2011)
Tablodan da görülebilelceği gibi kadınların, köyde oturanların, ileri yaş gruplarının, aylık geliri 1000 tl ve altı olanların ve AK Partiye oy verenlerin dindarım diyenler (5li ölçekte 4 ve 5 işaretlyenler yüzdeleri daha yüksektir.
Kitap üzerine ve kitabın dayandığı verilerden yapılacak yeni analizler üzerine yazmaya devam edeceğim.
Bu verilerden yola çıkarak Türkiye'deki kimlikler tartışılmıştır ancak benim bu tartışmaları hatırlayıp burada yazmam çok zordur.
Tartışmada sunduğum ikinci tablo, kitabın 431. sayfasında yer alan Tablo 11 olup Türkiye'deki 2011 yılının Temmuz ve Ağustos aylarındaki dindarlık düzeylerinin cinsiyet, yerleşim yerleri, yaş grupları, gelir grupları ve partilere göre dağılımlarıdır.
Tablo 11: Dindarlık Düzeyinin Bazı Özelliklere gör Yüzde Dağılımı (N: 1538, Türkiye, 2011)
Dindar değil
|
Ortada
|
Dindar
|
FY/CY
|
Toplam
|
||
Cinsiyet
|
Erkek
|
7.9
|
33.6
|
57.1
|
1.4
|
100
|
Kadın
|
4.2
|
28.2
|
66.7
|
0.8
|
100
|
|
Yerleşim Tipi
|
Kent
|
6.6
|
32.5
|
59.9
|
1.0
|
100
|
Kır
|
3.3
|
24.9
|
70.7
|
1.0
|
100
|
|
Yaş grupları
|
18-24
|
10.7
|
37.5
|
50.4
|
1.3
|
100
|
25-39
|
6.6
|
32.4
|
60.3
|
0.7
|
100
|
|
40-54
|
3.5
|
30.9
|
64.7
|
0.9
|
100
|
|
55-69
|
3.1
|
22.7
|
73.8
|
0.4
|
100
|
|
70 ve üstü
|
5.8
|
15.9
|
72.5
|
5.8
|
100
|
|
Gelir grupları
|
450 TL altı
|
5.3
|
31.0
|
61.1
|
2.7
|
100
|
451-1000 TL arası
|
4.3
|
27.7
|
67.4
|
0.6
|
100
|
|
1001-2000 TL arası
|
6.8
|
36.0
|
56.3
|
1.0
|
100
|
|
2000 TL üzeri
|
9.8
|
38.2
|
49.0
|
2.9
|
100
|
|
FY/CY
|
6.5
|
28.7
|
64.1
|
0.8
|
100
|
|
Parti tercihi
|
AK Parti
|
1.6
|
23.6
|
74.3
|
0.4
|
100
|
CHP
|
18.6
|
42.2
|
38.0
|
1.3
|
100
|
|
MHP-BBP
|
5.7
|
35.2
|
59.1
|
100
|
||
DTP-Blok
|
10.9
|
32.7
|
54.5
|
1.8
|
100
|
|
Hiçbiri
|
14.3
|
21.4
|
64.3
|
100
|
||
Diğer
|
9.7
|
29.7
|
58.6
|
2.1
|
100
|
|
FY/CY
|
2.3
|
38.6
|
56.8
|
2.3
|
100
|
Tablodan da görülebilelceği gibi kadınların, köyde oturanların, ileri yaş gruplarının, aylık geliri 1000 tl ve altı olanların ve AK Partiye oy verenlerin dindarım diyenler (5li ölçekte 4 ve 5 işaretlyenler yüzdeleri daha yüksektir.
Kitap üzerine ve kitabın dayandığı verilerden yapılacak yeni analizler üzerine yazmaya devam edeceğim.
